Szczegóły

Opublikowano: czwartek, 22, styczeń 2015 04:37

Proboszcz

Odsłony: 8016

Adalbert Redner

   Przez wiele lat wisiał w zakrystii kościoła parafialnego w Otmuchowie - Wójcicach piękny i zaniedbany obraz z rzadko spotykaną sceną zaślubin Józefa z Maryją. Wisiał tak długo, że niewielu Parafian wiedziało o jego istnieniu, nawet wchodząc do pomieszczenia nikt nie zwracał uwagi na zakurzony i podniszczony obraz – pewnie poniemiecki.

Pomyślałem – szkoda go, przecież można ten obraz odrestaurować i wystawiać go choćby przy okazji ślubów w naszym kościele – to był styczeń 2015 roku.

Obraz ma wymiary 83 x 100 cm ( z ramą) i pochodzi z drugiej połowy XIX w.

 Okazało się, że pod ramą znajduje się podpis artysty i rok wykonania:

 Ad. Redner 1869 – kto to jest?

 Pierwszy wpis w internetową wyszukiwarkę niewiele dał….

 Nie było też za dużo czasu na szukanie – wiadomo – czas kolęd…

Czas zimowy, czas zamieci… wydawało się, że po jednej z wichur wiatr uszkodził jeden z naszych czterech zabytkowych witraży w prezbiterium. Trzeba było wejść na drabinę i przypatrzeć się z bliska.

 Piękne te nasze witraże…

 …i tu niespodzianka – z wysokości drabiny można zobaczyć na witrażu przedstawiającym św. Antoniego Padewskiego niewidoczną z dołu sygnaturę witraża – stanowiącą odpowiedź na pytanie o to, kim był nieco tajemniczy Ad. Redner ze wspomnianego obrazu:

A. Redner , Breslau 1894

 Dzięki Bogu uszkodzenia nie były wielkie, ale zmobilizowały całą lokalną wspólnotę do działania i w roku 2018 wszystkie cztery witraże zostały odrestaurowane i zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych.

 Kim jest ów Ad. Redner , artysta ozdabiający nasz kościół?

Adalbert Redner¹urodził się w 1833 roku w miasteczku Neuenburg nad Wisłą (Od 1920 roku nosiło ono polską nazwę Nowe) koło Grudziądza w rodzinie nauczyciela, również Adalberta Rednera²i Friederike Stock. Jego ojciec był z pochodzenia Polakiem a dziadek nosił polskie nazwisko Mówiński, które zniemczył, zmieniając na Redner. Matka malarza była protestantką, a ojciec katolikiem i w tym wyznaniu zostały wychowane dzieci. O pięć lat starszy brat Adalberta, Leo Redner został biskupem chełmińskim i wybitną postacią Kościoła na Pomorzu, naprawiającą szkody polityki Kulturkampfu³.

 Adalbert początkowo poświęcił się malarstwu. Studiował je m.in. w Akademii Drezdeńskiej. Na początku lat 60 - tych XIX wieku osiedlił się w Nysie, gdzie założył Atelier Obrazów Kościelnych. Reklamował je na łamach śląskiego czasopisma kościelnego "Schlesisches Kirchenblatt" w 1863 roku polecając się jako "malarz akademicki z Drezna", który ma do sprzedania gotowe obrazy: Ecce Homo, Madonnę della Sedia, Chustę Św. Weroniki wg. Corregia, a także informował, że wykonuje wizerunki Chrystusa na blasze do umieszczania na krzyżach oraz restauruje stare obrazy. Był autorem wielu obrazów religijnych.

 zdjęcie Adalberta Rednera z 1868⁴

 Poza wyżej wzmiankowanymi zrealizował m. in. obrazy Drogi Krzyżowej dla kościołów w pw. św. Mikołaja w Otmuchowie (1865), w Bieruniu Starym (1869), w Krzanowicach koło Raciborza (1871), a także Ostatnią Wieczerzę dla kościoła pojezuickiego pw. Wniebowzięcia NMP w Nysie (1866), Madonnę z Dzieciątkiem w wieńcu różanym do kościoła pw. Świętej Rodziny w Chełmsku (1874), Zaślubiny Marii z Józefem - odnalezione ostatnio w zakrystii w Otmuchowie - Wójcicach ( 1869), dwa obrazy do ołtarzy bocznych w kościele parafialnym w Rychtalu: Matka Boska Szkaplerzna i Anioł Stróż (1875).

 Przypuszczalnie malowanie obrazów religijnych nie przynosiło oczekiwanych dochodów i około 1865 roku Redner zajął się również fotografią. Prowadził atelier fotograficzne która znajdowało się wówczas na Rynku (Paradeplatz) pod numerem 45 w hotelu Liebig'a. Potem przeniósł swoje atelier do lokalu przy Berlinerstrasse 6 (dziś ul. Krzywoustego), na III piętrze. Do pracowni wchodziło się od Friedrichsstrasse (dziś ul. Matejki)⁵.

Zdjęcie (awers i rewers) z pracowni Adalbert Rednera⁶

 W październiku 1872 roku A. Redner otworzył pracownię witrażową we Wrocławiu, której działalność przyniosła mu sławę i duże zyski. Nie wiadomo gdzie najpierw mieścił się jego warsztat, gdyż w księgach adresowych Wrocławia jest notowany dopiero od 1874 roku jako witrażysta zamieszkały przy Kleine Furstenstrasse 6 ( obecnie ul. Grunwaldzka ). Na mieszkanie i pracownię wynajmował I i II piętro kamienicy aż do 1883 roku. Wówczas zakupił 3- kondygnacyjną kamienicę przy Monhauptstrasse 7 ( obecnie ul. Matejki ) od wdowy po Juliuszu Monhaupcie. W lipcu 1885 roku powstał projekt wzniesienia na tyłach kamienicy budynku przeznaczonego w całości na warsztat witrażowy.

 Pracownia Adalberta Rednera była drugą pracownią witrażowniczą we Wrocławiu po Instytucie Witrażownictwa Adolpha Seilera. (…) Do dzisiaj zachowało się sporo sygnowanych przez tę pracownię prac, m.in. w Braszowicach (1895 r.), w Chmieleniu (1894 r.) czy w Wysokiej Cerekwi (1903 r.).

 Najbardziej reprezentatywnym jego dziełem był zespól 17 witraży dla kościoła przy Bassinplatz w Poczdamie –niestety witraże te nie zachowały się do dnia dzisiejszego. Wytwarzane przez Rednera w technice mieszanej witraże trafiały przede wszystkim do wnętrz sakralnych. W jego kompozycjach postacie były zawsze na wyższym poziomie artystycznym niż ornamenty czy detal architektoniczny.⁷

 Szczególnie dużo oszkleń zrealizował warsztat Rednera m.in. w katedrze p.w. Wniebowzięcia N. M. Panny we Fromborku (lata 1877-1880) , w kościele p.w. św. Jana Chrzciciela w Giławach (1898 r.), kościele p.w. św. Apostołów Szymona Judy i Tadeusza w Dywitach (1897 r.).⁸

 W 1877 r., we wrocławskiej pracowni Adalberta Rednera, powstały trzy okna z wzorami dywanowymi do Kaplicy Zbawiciela (XV s) w południowej części fromborskiej katedry. W ciągu następnych trzech lat warsztat ten zrealizował dwa okna nawy południowej (XVI s i XIII s) z przedstawieniem scen z życia Matki Boskiej, w obramieniu architektonicznym: Narodziny Maryi i Ofiarowanie w świątyni. Te malowane emaliami okna nie zostały zbyt łaskawie ocenione przez kapitułę. Zarzucano artyście zbyt nowoczesne podejście do witraży, nie spodobało się nazbyt malarskie przedstawienie scen, z zastosowaniem perspektywy. W związku z tym postanowiono, tłumacząc że plan całego cyklu nie został jeszcze określony, okna te tymczasem pozostawić, z zastrzeżeniem jednak, że w razie potrzeby mogą zostać zdjęte i zastąpione czymś bardziej stosownym. Adalbert Redner, określany przez Dittricha⁹jako malarz historyczny i witrażysta, pozostawił wiele witraży, zwłaszcza na Dolnym Śląsku. Redner, choć jego witraże budziły tyle - nie do końca dziś zrozumiałych - kontrowersji, jako jedyny pozostawił we fromborskiej katedrze swój podpis. W nawie południowej, na pierwszym z jego okien, widnieje sygnatura - Anno Domini 1878 / A. Redner gem.¹⁰

 W 1904 roku z powodu pogarszającego się zdrowia, w wieku 71 lat Redner zamknął pracownię witrażową. Żył jeszcze 9 lat, z czasem sprzedał własną kamienicę i wraz z rodziną zamieszkał na pobliskiej ulicy Adalbertstrasse 72 ( obecnie ul. St. Wyszyńskiego ), gdzie na III piętrze nieistniejącej już dziś kamienicy wynajmował mieszkanie. Adalbert Redner zmarł w wieku prawie 80 lat w dniu 24 sierpnia 1913 roku. W nekrologu podkreślono poza wymienieniem zasług artystycznych, że odszedł ostatni z rodzeństwa biskupa Leo Rednera. Został pochowany na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu.

 Dzieła Rednera – artysty chyba niedocenianego - obrazy, zdjęcia, witraże są rozmieszczone w wielu rejonach obecnej Polski, od Śląska po Frombork i Gdańsk¹¹. Powoli odnajdują się pojedyncze obrazy, witraże, są odnawiane, przywraca się im należny blask. Niewiele jest jednak miejsc, w których zachował się dobrze cały cykl jego dzieł, gdzie w jednym miejscu można zobaczyć i obraz i witraże…

 Kościół parafialny w Otmuchowie – Wójcicach takim miejscem jest.

 Ps.

   Znaleźli się dobrzy ludzie, którzy złożyli się na renowację obrazu i teraz odnowiony (w 2015)  obraz wisi w kościele.
Renowację witraży w 2018 roku przeprowadziła pracownia Vitro z Legnicy

Przypisy:

 1 Większość informacji pochodzi z artykułu Magdy Ławickiej „Adalbert Redner. Autor dwóch obrazów w rychtalskim kościele” http://www.rychtal.parafia.info.pl/?p=main&what=16

 2 Ojciec Adalberta Rednera senior urodził się 01.11.1796 r. był nauczycielem w nowskiej szkole, zmarł 27.11.1864 r – „Nasz biskup ks. Leon Redner (1828 – 1898)”, w: Głos Nowego – pismo Akcji Katolickiej nr 10-12(35-37) Rok III, Nowe, X-XII 1999 s.20

 3Bp Leo Redner ur. 13.09.1828 r. sakrę biskupią otrzymał w Pelplinie 09.01.1886 r. zmarł 01.04.1898 r. i został pochowany w Pelplinie J.w. – s.20

 4 www. akg – images.deBerlin, Sammlung Archiv für Kunst und Geschichte.

 5 Forum Historii Nysy: http://fhn.cba.pl/viewtopic.php?t=167

 6 Jw.

 7 Danuta Chłopkowska, Secesyjne witraże na klatkach schodowych domów wrocławskich, Wrocław 2011, praca licencjacka

 8 http://frombork.art.pl/pl/witraze/

 9 Franz Dittrich – prepozyt kapituły i historyk warmiński

 10 Weronika Wojnowska, Fromborskie witraże katedralne, w: Cenne, bezcenne, utracone. Nr 6(24), 2000

 11 Konserwacja i Restauracja Ceramiki i Szkła ASP im. E. Gepperta we Wrocławiu: Witraże z wrocławskiej pracowni Adalberta Rednera z kościoła św. Mikołaja w Gdańsku, w depozycie Muzeum Architektury we Wrocławiu, zniszczone podczas działań wojennych w 1945 roku, datowane na prawdopodobnie 1887 rok. w listopadzie 2019 roku zostały poddane konserwacji i restauracji.